Чӑваш Енре культура эткерлӗхӗнчи палӑксене шута илме палӑртнӑ. Ку ӗҫе республикӑн Культура министерстви 3–4 ҫулта вӗҫлеме пулать тесе шухӑшлать.
Инвентаризаци вӑхӑтӗнче истори тӗлӗшӗнчен паха мӗнпур палӑка Раҫҫейӗн пӗрлехи реестрне кӗртмелле. Ку ыйтӑва ҫак эрнере правительство ларӑвӗнче хускатнӑ. Ларӑва хутшӑннисем культура тата истори палӑкӗсенчен хӑшӗсем списокра кӑна пуррине, анчах вӗсем пурнӑҫра ҫуккине палӑртнӑ.
«Ыйтусем пур. Харпӑр хӑй е предприяти-организацисен харпӑрлӑхӗнчисен тӑрӑмӗ пур чухне те йӗркеллӗ мар. Кунсӑр пуҫне пачах хуҫасӑр объектсем те пур. Вӗсене ҫӑмӑллӑхлӑ майпа тара пама пулать — сӑмахран, палӑка — 1 тенкӗпе».
Культура министерстви пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн республикӑра культура эткерлӗхӗнчи 660 ытла объект, ҫав шутран 221-шӗ — федераци тӗллевӗллӗ.
Чӑваш Енре паспортпа вӗрле чӑвашла вкладыш пама пуҫласси пирки культура министерстви тӳррӗн хуравлас темен. Ҫапларах пӗлтерет «Ирӗклӗ сӑмах» тӗнче тетелӗнчи хаҫат. Аса илтерер, утӑ уйӑхӗнче ҫак сӗнӳпе «Ирӗклӗх» пӗрлӗх Михаил Игнатьев патне ҫырупа тухнӑччӗ. Хӑйсен сӗнӗвӗнче хастарсем паянхи кун вкладыша тӑван чӗлхепе Тутарстанра, Пушкӑртстанра тата Якутире пани пирки асӑнса хӑварнӑччӗ. Ку ӗҫе Раҫҫей Федерацийӗн саккунӗ туса пыма ирӗк пани ҫинчен систернӗччӗ.
Культура министерствинчен килнӗ ҫырури хуравра чӑвашла вкладыш тума тытӑниччен малтан укҫа-тенкӗ тата техникӑпа йӗркелӳ тӗлӗшӗнчен тӑкаксене шутласа кӑлармалли пирки пӗлтернӗ. Ҫак шутлавсене тумасӑр «Ирӗклӗх» пӗрлӗх тӑратнӑ ыйту ҫине татӑклӑн хуравлама май ҫук тенӗ. Ҫырӑва министр ҫумӗ Иван Иванов алӑ пуснӑ. Хуравпа (pdf) туллин «Ирӗклӗ сӑмах» сайтра паллашма пулать.
«Ирӗклӗх» пӗрлӗх адресӗпе янӑ ҫырура «Ҫыхӑнура» канашлура ҫак темӑна сӳтсе явнӑ ыйтӑма та илсе панӑ — вӑл сайтра сасӑлакансен ытларах пайӗ хирӗҫ иккен.
Тӳре-шара татӑклӑ хуравламан пулсан та «Ирӗклӗх» хастарӗсем ку ыйтупа малашне те ӗҫлессе шантараҫҫӗ.
Клуб пулсан ял пурӑнать тесе шухӑшлать Чӑваш Енӗн культура министрӗ Вадим Ефимов. Паян вӑл Ҫӗрпӳ районӗнче пулнӑ май унти культура ӗҫченӗсемпе, клубра тата вулавӑшра тӑрӑшакансемпе курнӑҫнӑ. Министрпа ирттернӗ тӗлпулӑва районти тӳре-шара та хутшӑннӑ: район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Александр Казаков тата унӑн ҫумӗ — вӗренӳ тата социаллӑ аталану пайӗн пуҫлӑхӗ Алла Волчкова хутшӑннӑ.
Ҫӗрпӳ районӗнчи культура ӗҫченӗсем тата библиотекарьсем пирки вӗсем пуҫаруллӑ, районпа республикӑра иртекен пур мероприятие те хутшӑнаҫҫӗ тесе палӑртнӑ. Вадим Ефимов ҫитес ҫул унти Михайловкӑра ҫӗнӗ клуб тӑвассине пӗлтернӗ. Унсӑр пуҫне республикӑри районсенче алла яхӑн клуб тӑвасине пӗлтернӗ май ялта клуб пӗлтерӗшне пысӑка хурса палӑртнӑ.
Сӑнсем (8)
Ҫурла уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Тӗмен тӑрӑхӗнчи чӑвашсен «Тӑван» ассоциаци ертӳҫи Ираида Маслова тата Сургут хулинчи чӑвашсен «Туслӑх» наципе культура центрӗн ертӳҫи Татьяна Кузьмина Чӑваш Енӗн культура министрӗпе Вадим Ефимовпа тата ЧНК ертӳҫипе Николай Угасловпа тӗл пулнӑ.
Тӗмен тӑрӑхӗнче вӑтӑр пине яхӑн чӑваш пурӑнать. Ытти халӑх йышӗнче шучӗпе вӗсем — саккӑрмӗш вырӑнта, Сургут хулинче вара — улттӑмӗш вырӑнта. Асӑннӑ тӑрӑхра ҫӗp вӑтӑр наци ҫынни пурӑнать. Вӗсенчен хӗрӗхӗшӗ хӑйсен наципе культура автономине йӗркеленӗ. Чӑвашсен «Тӑван» ассоциацийӗ чи лайӑххисен шутӗнче. Унти чӑвашӗсем хӑйсен ӗҫне ҫамрӑксене явӑҫтарма тӑрӑшаҫҫӗ, вӗсемпе ӗҫлеме этнокультура компоненчӗсене ycӑ кураҫҫӗ. Унта пилӗк вырсарни шкулӗ ӗҫлет. Унсӑр пуҫне чӑваш культурипе йӑли-йӗркине тӗпчес тӗллевпе тӗрлӗ экспедици йӗркелеме yкҫa-тенке шеллемеҫҫӗ. Ку енӗпе Тӗмен облаҫӗн администрацийӗн наци ӗҫӗceмпe тимлекен комитетӑн тӳпи пысӑк тесе хыпарлать ЧНКн пресс-служби.
Хӑш-nӗp регионта чӑваш наципе культура автономийӗсем пайланса кайнӑ пулсан, Тӗмен тӑрӑхӗнче Уралпа Ҫӗпӗp чӑвашӗсен пӗрлӗхӗн ертӳҫи Владимир Логинов тӑрӑшнипе пур хулапа ялти автономисем те «Тӑван» ассоциаци йӗри-тавра пӗрлешнӗ.
«Чӑваш Республикин Правительство ҫуртӗнче «Ӗненӳ карапӗ» христиан куравӗ ӗҫлет, П.П. Хусанкай ячӗллӗ Культура керменӗ умӗнче синагога-урапа Раҫҫей Федерацийӗн тӗп раввинӗн ывӑлӗпе Берл Лазарпа тата Мускаври ҫамрӑк лаввинсемпе чарӑннӑ. Вӗсене Чӑваш Енӗн культура министрӗ Вадим Ефимов саламланӑ, куравf министрӑн ҫумӗ Татьяна Казакова пехилленӗ», – тесе шӑрҫаланӑ интернет-кӑларӑмсенчен пӗринче Виталий Станьял Чӑваш Енӗн культура министрне тенӗ уҫӑ ҫырура.
Унтан Виталий Станьял культура министрне хаклӑ тесе палӑртнӑ май «хӑнасене эсир Чӑваш Енре пирӗн патри мӗнпур 14 конфессие те тимлӗх уйӑрни пирки рапортларӑр», — тесе ҫырать.
Хаваслӑ хыпарсене вуланӑ май тӑван халӑх тата унӑн тӗнӗ пирки тунсӑх шухӑш килни пирки пӗлтерет автор. Унтан вӑл Вадим Ефимов министра ытти наци культурине аталантарма нумай вӑй хунипе пӗрлех ытти культурӑпа танах тӑван халӑхӑмӑрӑн культурипе тӗнне те йышӑнсан аванччӗ тесе каланӑ.
«Йӑлана кӗнӗ йӗркепе кӑҫал та хӑйсен авалхи аслашшӗсен ҫӗрӗнче тулай чӑвашӗсен 39 ачи канӗ», — тесе пӗлтерет Чӑваш Енӗн Вӗренӳ министерстви хӑйӗн сайтӗнче.
Тулай чӑвашсен ачисем ҫӗртме уйӑхӗн 26-мӗшӗнчен пуҫласа утӑ уйӑхӗн 9-мӗшӗччен канӗҫ.
Министрество пӗлтернӗ тӑрӑх, «ку ачасем — чӑваш чӗлхипе литератури олимпиадисемпе конкурсӗсен ҫӗнтерӳҫисем, чӑваш чӗлхи вӗрентекен шкулсен чи лайӑх ачисем тата чӑваш чӗлхипе, йӑли-йӗркипе, культурипе интересленекенсем».
Вӗсем пирӗн пата Тутар, Пушкӑрт Республикисенчен, Чӗмпӗр, Сарту, Ӗрӗнпур, Тӗмен облаҫӗсенчен тата Мускавран ӗнер килсе ҫитнӗ.
2005 ҫултах пуҫланнӑ йӑлапа килӗшӳллӗн «Эткер» уйлӑх ятарлӑ программа хатӗрленӗ. Унӑн тӗллевӗ — ачасене чӑваш халӑхӗн культурине, йӑли-йӗркине явӑҫтарасси. Ку тӗллеве пурнӑҫлама Вӗренӳ, Культура, Сывлӑх министерствисем тата Чӑваш наци конгресӗ хутшӑнаҫҫӗ.
+7.3 °C